Η παρουσίαση αυτή μπορεί να θεωρηθεί ότι ασχολείται με τρεις διαφορετικές όψεις ενός γενικού θέματος που είναι εκείνο των νέων και επερχόμενων εκπαιδευτικών μεθόδων και ιδεών. Ο αντικειμενικός σκοπός είναι να διευκρινίσουμε την ανέλιξη της φυλής σε κουλτούρα και να εξετάσουμε το επόμενο βήμα που πρέπει να γίνει στη νοητική ανάπτυξη της ανθρωπότητας. Η διδασκαλία, αν είναι αληθινή, πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένη με το παρελθόν και να παρέχει ένα πεδίο προσπάθειας για το παρόν και επίσης να προσφέρει περισσότερη φώτιση σ’ εκείνους που έχουν κατορθώσει ή κατορθώνουν να επιτύχουν τους υποδειχθέντες στόχους. Πρέπει να υποδεικνύει ένα πνευματικό μέλλον. Αυτό είναι που χρειάζεται σήμερα.
Η λέξη “πνευματικός” δεν αναφέρεται στα θρησκευτικά λεγόμενα ζητήματα. Ολόκληρη η δραστηριότητα που οδηγεί το ανθρώπινο ον προς κάποια μορφή ανάπτυξης –φυσική, συναισθηματική, νοητική, ενορατική, κοινωνική– ανώτερη της τωρινής του κατάστασης, είναι ουσιαστικά πνευματικής φύσης και υποδεικνύει τη ζωντάνια της εσώτερης θείας οντότητας. Το πνεύμα του ανθρώπου είναι αθάνατο’ διαρκεί για πάντα, προοδεύοντας από σημείο σε σημείο και από στάδιο σε στάδιο πάνω στην Ατραπό της Εξέλιξης, ανελίσσοντας σταθερά και διαδοχικά τις θείες ιδιότητες και όψεις.
Τα τρία σημεία του γενικού μας θέματος είναι:
1. Η Τεχνική της Εκπαίδευσης τον Μέλλοντος.
2. Η Επιστήμη της Ανταχκαράνα. Αυτή ασχολείται με τον τρόπο γεφύρωσης του χάσματος που υφίσταται στην ανθρώπινη συνείδηση μεταξύ του κόσμου της συνηθισμένης ανθρώπινης εμπειρίας, του τριπλού κόσμου της φυσικής-συναισθηματικής-νοητικής λειτουργίας και των ανώτερων επιπέδων της λεγόμενης πνευματικής ανάπτυξης που είναι ο κόσμος των ιδεών, της ενορατικής σύλληψης, της πνευματικής διαίσθησης και κατανόησης.
3. Οι Μέθοδοι για τη Δόμηση της Ανταχκαράνα. Αυτή οδηγεί στην υπερνίκηση των περιορισμών –φυσικών και ψυχολογικών– που εμποδίζουν τον άνθρωπο να εκφράζει ελεύθερα την έμφυτη θειότητά του. Εδώ μπορούμε μόνο να προετοιμάσουμε το έδαφος για το τρίτο αυτό σημείο, επειδή το ζήτημα περιλαμβάνει προχωρημένες πρακτικές διαλογισμού, που πρέπει να προσεγγισθούν βαθμιαία. […]
Μπορεί να ρωτήσει κανείς γιατί αξίζει να ασχοληθούμε με κάτι που βρίσκεται ακόμη στο μέλλον. Θα απαντούσα, υπενθυμίζοντάς σας ότι “όπως ο άνθρωπος σκέπτεται, έτσι και είναι”. Είναι μια αλήθεια και κοινοτυπία του αποκρυφισμού. Έτσι ό,τι είναι αλήθεια για το άτομο είναι επίσης αλήθεια για την ομάδα και όπως η ομάδα σκέπτεται, έτσι και τελικά αντιδρά.
Καθώς τα ομαδικά κύματα-σκέψης εισχωρούν στη νοητική ατμόσφαιρα της ανθρωπότητας, οι άνθρωποι αρχίζουν να εντυπώνονται και η εγκαθίδρυση νέων τρόπων ζωής και ανάπτυξης προχωρά με αυξανόμενη ευκολία. Εδώ ζητώ μόνο να σας δώσω μερικές σύντομες και γενικές ιδέες που θα χρησιμεύσουν για να σας υποδείξουν την κατεύθυνση της σκέψης μου και τον σκοπό που έχω υπόψη μου. Ο πιο εύκολος ίσως τρόπος για να το κάνω, είναι να διατυπώσω ορισμένες προτάσεις που έχουν ενδιαφέρον και μπορεί να φέρουν φώτιση.
Ι. Η εκπαίδευση μέχρι σήμερα ασχολήθηκε με την τέχνη της σύνθεσης της ιστορίας του παρελθόντος, της επίτευξης του παρελθόντος σ’ όλους τους τομείς της ανθρώπινης σκέψης και με τα κατορθώματα της ανθρώπινης γνώσης ως τώρα. Ασχολήθηκε μ’ εκείνες τις μορφές της επιστήμης που εξελίχθηκαν στο παρελθόν. Αυτό αποτελεί κυρίως κοίταγμα προς τα πίσω και όχι προς τα μπρος. Θα σας υπενθυμίσω ότι εδώ γενικεύω και ότι υπάρχουν πολλές και αξιοσημείωτες μικρές εξαιρέσεις σ’ αυτή τη στάση.
II. Η εκπαίδευση ασχολήθηκε κυρίως με την οργάνωση του κατώτερου νου και η ικανότητα ενός παιδιού υπολογιζόταν κατεξοχήν απ’ την αντίδρασή του σε συσσωρευμένες πληροφορίες (όσον αφορά την εκπαίδευση), σε αντιπαραβαλλόμενα και συλλεγμένα στοιχεία που προσφέρονταν διαδοχικά, κατατάσσονταν και διευθετούνταν έτσι ώστε να εφοδιάσουν το παιδί για να συναγωνίζεται τις πληροφορίες που άλλοι άνθρωποι κατείχαν.
III. Η εκπαίδευση μέχρι σήμερα ήταν κυρίως άσκηση της μνήμης, παρότι πλέον αρχίζει να προβάλλει η αναγνώριση ότι η νοοτροπία αυτή πρέπει να τερματισθεί. Το παιδί πρέπει να αφομοιώνει τα δεδομένα που η φυλή πιστεύει σαν αληθινά, που δοκιμάστηκαν στο παρελθόν και βρέθηκαν επαρκή. Αλλά κάθε εποχή έχει διαφορετικό μέτρο επάρκειας. Η Ιχθυακή Εποχή ασχολήθηκε με τη λεπτομέρεια της προσπάθειας να φτάσει στο ύψος ενός ιδανικού που έγινε αισθητό. Έτσι έχουμε μια ιστορία που καλύπτει τη μέθοδο σύμφωνα με την οποία οι φυλές απέκτησαν εθνικό κύρος μέσω επιδρομών, πολέμων και κατακτήσεων. Αυτό ήταν ενδεικτικό της φυλετικής επίτευξης.
Η γεωγραφία βασίστηκε σε μια παρόμοια αντίδραση στην ιδέα της επέκτασης και μέσω αυτής το παιδί μαθαίνει πως οι άνθρωποι, οδηγούμενοι από οικονομικές και άλλες ανάγκες, κατέκτησαν εδάφη και προσάρτησαν περιοχές. Και αυτό θεωρήθηκε, πολύ σωστά, σαν μια φυλετική επίτευξη. Οι διάφοροι κλάδοι της επιστήμης θεωρήθηκαν επίσης σαν να αποτελούσαν κατάκτηση εδαφικών περιοχών και αυτό πάλι εξυμνείται σαν φυλετική επίτευξη.
Οι κατακτήσεις της επιστήμης, οι κατακτήσεις των εθνών και οι κατακτήσεις περιοχών είναι όλες ενδεικτικές της Ιχθυακής μεθόδου, με τον ιδεαλισμό της, το μιλιταρισμό της και τη χωριστικότητά της σ’ όλα τα πεδία – θρησκευτικά, πολιτικά και οικονομικά. Αλλά η εποχή της σύνθεσης, της περιεκτικότητας και της κατανόησης είναι μαζί μας και η νέα εκπαίδευση της Υδροχοϊκής Εποχής πρέπει ν’ αρχίσει να διεισδύει ήρεμα στην ανθρώπινη αύρα.
IV. Η εκπαίδευση είναι κάτι περισσότερο από άσκηση της μνήμης και απ’ την πληροφόρηση του παιδιού ή του μαθητή για το παρελθόν και τα επιτεύγματά του. Οι παράγοντες αυτοί έχουν τη θέση τους και το παρελθόν πρέπει να κατανοηθεί και να μελετηθεί, γιατί απ’ αυτό πρέπει ν’ αναπτυχθεί εκείνο που είναι νέο, το άνθος του και ο καρπός του. Η εκπαίδευση συνεπάγεται κάτι περισσότερο απ’ την έρευνα ενός θέματος και τη διαμόρφωση των επακόλουθων συμπερασμάτων που οδηγούν σε υποθέσεις, που και αυτές με τη σειρά τους οδηγούν σε ακόμη μεγαλύτερες έρευνες και συμπεράσματα.
Η εκπαίδευση είναι κάτι περισσότερο από μια ειλικρινή προσπάθεια να μάθουμε στο παιδί ή στον ενήλικα πώς να γίνει ένας καλός πολίτης, ένας νοήμων γονιός και όχι ένα βάρος για την πολιτεία. Έχει πολύ ευρύτερη εφαρμογή απ’ το να δημιουργήσει ένα ανθρώπινο ον που θα είναι εμπορικό ενεργητικό και όχι εμπορικό παθητικό.
Η εκπαίδευση έχει άλλους αντικειμενικούς σκοπούς απ’ το να προσφέρει μια απολαυστική ζωή και έτσι να δίνει τη δυνατότητα σε άνδρες και γυναίκες ν’ αποκτούν μια κουλτούρα που θα τους επιτρέπει να συμμετέχουν με ενδιαφέρον σ’ όλα όσα συμβαίνουν στους τρεις κόσμους των ανθρώπινων υποθέσεων. Είναι όλα τα παραπάνω, αλλά θα έπρεπε να είναι και πολύ περισσότερα.
V. Η εκπαίδευση έχει τρεις κύριους αντικειμενικούς σκοπούς, απ’ τη σκοπιά της ανθρώπινης ανάπτυξης:
Πρώτον, όπως έχει γίνει αντιληπτό από πολλούς, πρέπει να κάνει τον άνθρωπο έναν νοήμονα πολίτη, έναν συνετό γονιό και μια ελεγχόμενη προσωπικότητα’ πρέπει να τον κάνει ικανό να παίζει τον ρόλο του στην εργασία του κόσμου και να τον μάθει να ζει ειρηνικά και αρωγά και αρμονικά με τους γείτονές του.
Δεύτερον, πρέπει να τον κάνει ικανό να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των διαφόρων όψεων της δικής του νοητικής φύσης και εδώ βρίσκεται η κύρια έμφαση των οδηγιών που σκοπεύω τώρα να σας δώσω.
Στην εσωτερική φιλοσοφία διδασκόμαστε, όπως καλά γνωρίζετε, ότι στο νοητικό πεδίο υπάρχουν τρεις όψεις του νου, ή εκείνου του νοήμονος πλάσματος που αποκαλούμε άνθρωπο. Οι τρεις αυτές όψεις αποτελούν το πιο σημαντικό μέρος της φύσης του:
1. Ο κατώτερος συγκεκριμένος νους του, η συλλογιστική αρχή. Μ’ αυτήν την όψη του ανθρώπου επαγγέλλονται πως θ’ ασχοληθούν οι εκπαιδευτικές μας διαδικασίες.
2. Εκείνος ο Υιός του Νου, που αποκαλούμε Εγώ ή Ψυχή. Αυτή είναι η νοήμων αρχή και έχει πολλά ονόματα στην εσωτερική φιλολογία, όπως Ηλιακός Άγγελος, Αγκνισβάττα, Χριστική αρχή κλπ. Μ’ αυτή επαγγέλθηκε στο παρελθόν πως θ’ ασχοληθεί η θρησκεία.
3. Ο ανώτερος αφηρημένος νους, ο θεματοφύλακας των ιδεών και ο μεταδότης της φώτισης στον κατώτερο νου, απ’ τη στιγμή που ο κατώτερος αυτός νους βρίσκεται σ’ επικοινωνία με την ψυχή. Μ’ αυτόν τον κόσμο των ιδεών επαγγέλθηκε πως θ’ ασχοληθεί η φιλοσοφία.
Θα μπορούσαμε να ονομάσουμε τις τρεις αυτές όψεις:
Ο δεκτικός νους, ο νους με τον οποίο ασχολούνται οι ψυχολόγοι.
Ο ατομικοποιημένος νους, ο Υιός του Νου.
Ο διαφωτιστικός νους, ο ανώτερος νους.
Τρίτον, το χάσμα μεταξύ του κατώτερου νου και της ψυχής πρέπει να γεφυρωθεί και αρκετά περίεργα η ανθρωπότητα πάντοτε το αναγνώριζε και μιλούσε για “επίτευξη ενότητας” ή “πραγμάτωση ενοποίησης” ή “απόκτηση ευθυγράμμισης”. Όλα αυτά είναι απόπειρες να εκφράσουμε αυτήν την ενορατικά αντιληπτή αλήθεια.
VI. Η εκπαίδευση θα έπρεπε επίσης ν’ ασχολείται στη νέα εποχή με τη γεφύρωση αυτού του χάσματος μεταξύ των τριών όψεων της νοητικής φύσης: μεταξύ της ψυχής και του κατώτερου νου, δημιουργώντας έτσι μια ενοποίηση μεταξύ ψυχής και προσωπικότητας’ μεταξύ του κατώτερου νου, της ψυχής και του ανώτερου νου. Γι’ αυτό η φυλή είναι τώρα έτοιμη και για πρώτη φορά στη σταδιοδρομία της ανθρωπότητας το γεφυρωτικό έργο μπορεί να προωθηθεί σε σχετικά πλατιά κλίμακα. […]
VII. Έτσι η εκπαίδευση είναι η Επιστήμη της Ανταχκαράνα. Αυτή η επιστήμη και αυτός ο όρος είναι ο εσωτερικός τρόπος έκφρασης της αλήθειας της γεφυρωτικής αυτής ανάγκης. Η ανταχκαράνα είναι η γέφυρα που δομεί ο άνθρωπος –δια του διαλογισμού, της κατανόησης και του μαγικού δημιουργικού έργου της ψυχής– μεταξύ των τριών όψεων της νοητικής του φύσης. Έτσι οι πρωταρχικοί αντικειμενικοί σκοποί της επερχόμενης εκπαίδευσης θα είναι:
1. Να επιφέρει ευθυγράμμιση μεταξύ νου και εγκεφάλου μέσω μιας ορθής κατανόησης της εσώτερης σύστασης του ανθρώπου, ιδιαίτερα του αιθερικού σώματος και των κέντρων δύναμης.
2. Να δομήσει ή να κατασκευάσει μια γέφυρα μεταξύ εγκεφάλου-νου-ψυχής, δημιουργώντας έτσι μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα που θα είναι μια σταθερά αναπτυσσόμενη έκφραση της ενοικούσας ψυχής.
3. Να δομήσει τη γέφυρα μεταξύ κατώτερου νου, ψυχής, ανώτερου νου, ώστε η φώτιση της προσωπικότητας να γίνει κατορθωτή.
VIII. Η αληθινή εκπαίδευση είναι συνεπώς η επιστήμη της σύνδεσης των ακέραιων τμημάτων του ανθρώπου και ακόμη της σύνδεσής του με το άμεσο περιβάλλον του και περαιτέρω με το μεγαλύτερο όλο στο οποίο πρέπει να παίξει τον ρόλο του. Κάθε όψη, θεωρούμενη σαν μια κατώτερη όψη, μπορεί πάντα ν’ αποτελεί απλώς την έκφραση της αμέσως ανώτερης. Σ’ αυτήν την πρόταση έχω εκφράσει μια θεμελιώδη αλήθεια που ενσωματώνει όχι μόνο τον αντικειμενικό σκοπό, αλλά δείχνει επίσης το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όσοι ενδιαφέρονται για την εκπαίδευση.
Το πρόβλημα αυτό είναι να εκτιμήσουμε σωστά το κέντρο ή την εστία της προσοχής ενός ανθρώπου και να εντοπίσουμε το σημείο όπου πρωτίστως επικεντρώνεται η συνείδηση. Κατόπιν πρέπει να εκπαιδευθεί κατά τρόπο ώστε να γίνει εφικτή μια μετατόπιση της εστίας αυτής σ’ έναν ανώτερο φορέα. Μπορούμε επίσης να εκφράσουμε αυτήν την ιδέα το ίδιο σωστά, λέγοντας ότι ο φορέας που φαίνεται να έχει υπερβολική σημασία μπορεί και θα πρέπει να αποκτήσει δευτερεύουσα αξία, καθώς γίνεται απλά το όργανο για εκείνον που είναι ανώτερός του.
Αν το αστρικό (συναισθηματικό) σώμα είναι το κέντρο της ζωής της προσωπικότητας, τότε ο αντικειμενικός σκοπός της εκπαιδευτικής διαδικασίας που θα εφαρμοσθεί στην περίπτωση αυτή, θα είναι να κάνουμε τη νοητική φύση τον υπερισχύοντα παράγοντα, οπότε το αστρικό σώμα γίνεται εκείνο που εντυπώνεται από τις συνθήκες του περιβάλλοντος και είναι ευαίσθητο σ’ αυτές, αλλά βρίσκεται κάτω απ’ τον έλεγχο του νου. Αν ο νους είναι το κέντρο της προσοχής της προσωπικότητας, τότε η δραστηριότητα της ψυχής πρέπει να έρθει σε πληρέστερη έκφραση’ και έτσι συνεχώς η εργασία προχωρεί και επιτελείται πρόοδος από σημείο σε σημείο μέχρι να προσεγγισθεί το ανώτερο σημείο της κλίμακας.
Θα μπορούσε να σημειωθεί εδώ ότι ολόκληρη αυτή η ερμηνεία του νου και της αναγκαίας δόμησης της γέφυρας δεν είναι τίποτε άλλο απ’ την πρακτική παρουσίαση της αλήθειας του αποκρυφιστικού αφορισμού ότι “προτού ο άνθρωπος μπορέσει να βαδίσει την Ατραπό, πρέπει να γίνει η ίδια η Ατραπός”. Η ανταχκαράνα είναι συμβολικά η Ατραπός. Πρόκειται για ένα από τα παράδοξα της εσωτερικής επιστήμης. Βήμα με βήμα και στάδιο με στάδιο κατασκευάζουμε την Ατραπό αυτή, όπως ακριβώς η αράχνη γνέθει τον ιστό της. Είναι εκείνος ο “δρόμος προς τα πίσω” που προβάλλουμε από μέσα μας’ είναι εκείνος ο Δρόμος που επίσης βρίσκουμε και βαδίζουμε.
Θιβετανός Διδάσκαλος Djwal Khul / Alice Bailey, “Εκπαίδευση στη Νέα Εποχή”